In 2024 en 2025 herdenkt Nederland dat de Tweede Wereldoorlog 80 jaar geleden eindigde, maar wereldwijd zijn er nog steeds conflicten. Een thematische presentatie van de Fundatie Collectie belicht de impact van de oorlog op kunst via twee thema’s: de vrijheid van kunst en de vrijheid van mensen. De tentoonstelling onderzoekt de kunstpolitiek van de nazi’s en het leven van de Joodse kunstenaar Paul Citroen tijdens zijn onderduikperiode.
In nazi-Duitsland werd het begrip ‘Entartete Kunst’ gebruikt om kunst te beschrijven die niet voldeed aan Hitlers normen. Dit omvatte vrijwel alle avant-garde kunst, zoals abstracte en expressionistische werken. In 1937 vond in München een grote tentoonstelling plaats met 650 ‘entartete’ werken, die met spot en leuzen werden gepresenteerd om publiek af te schrikken. Deze tentoonstelling trok ongeveer drie miljoen bezoekers en resulteerde in de verkoop, ruil of vernietiging van de tentoongestelde werken.
Paul Citroen, een belangrijke kunstenaar in de collectie van Museum de Fundatie, ondervond de gevolgen van de oorlog persoonlijk. Vanwege zijn Joodse afkomst dook hij in 1943 onder. Tijdens zijn onderduikperiode bleef hij werken maken, vooral zelfportretten, en na D-Day voegde hij zich bij zijn gezin. De tentoonstelling toont ook Citroens werk uit deze moeilijke tijd, waaronder portretten en landschappen die zijn voortgebracht terwijl hij zich verschool.
