Op 3 april is het precies 80 jaar geleden dat de jonge soldaat Fred Nachbaur van het 4e Bataljon Dorset Regiment als allereerste bevrijder Borne binnenliep. De Engelsen stonden met hun tanks klaar om het dorp binnen te rijden, maar vlak daarvoor klonk een explosie. De Duitsers hadden geprobeerd de Welemansbrug tussen Hengelo en Borne op te blazen. Min of meer toevallig kreeg de 19-jarige Fred de opdracht om vooruit te gaan en te controleren of de brug nog begaanbaar was voor de legervoertuigen.
DoodsbangMoederziel alleen, met zijn geweer in de aanslag, liep hij naar de brug, niet wetende wat hem te wachten stond. Hij was doodsbang. “Mijn haren stonden recht overeind en ik had het gevoel dat mijn helm wel vijf centimeter hoger stond.” Zo werd deze jongeman de eerste bevrijder die de Bornenaren zagen: een enkele soldaat, met zijn regiment veilig uit het zicht, wachtend in Hengelo. “Where is the rest of your army?” vroegen ze hem verbaasd. Het leger was onderweg. De brug bleek niet onherstelbaar beschadigd, en de bevrijding van Borne was een feit.
Er brak een feest los, met Fred Nachbaur als middelpunt. Een unieke ervaring die hem altijd is bijgebleven. Hij raakte niet uitgepraat over dat plaatsje Borne en wat hij daar als soldaat had meegemaakt. Tot op hoge leeftijd bleef hij onder de indruk en vertelde hij er graag over in het Canadese Ottawa, waar hij inmiddels woonde. Daar hoorde in 2020 ook oud-Hengeloër Marc van der Pas zijn verhaal. Hij besloot contact op te nemen met BorneBoeit. Met zijn hulp werden er urenlange gesprekken gevoerd met de toen 93-jarige Fred. Hans Nijhof sloot in Borne aan met zijn kennis over de geschiedenis van het dorp.
Onder de indruk

We raakten allemaal in de ban van deze bijzonder innemende man en zijn unieke verhaal. We begrepen hoe angstaanjagend die paar honderd meter in zijn eentje naar Borne geweest moesten zijn en hoe overweldigend het was om ineens in het middelpunt van de belangstelling te staan, toegejuicht door de Bornenaren. We giechelden met hem mee toen hij vertelde over het prachtige meisje dat om zijn nek hing toen hij bij ’t Schip op het biljart werd gehesen, en hoe hij moest toegeven toch echt een beetje te veel jenever te hebben gedronken die dag. Het stond hem nog altijd helder voor de geest, zelfs 75 jaar later.
Vliegtickets gekocht voor 75 jaar bevrijding

Hoe mooi zou het zijn om Fred Nachbaur nog een keer naar Borne te halen? De festiviteiten ter ere van 75 jaar bevrijding stonden voor de deur. Een betere gelegenheid zou er niet komen. De gemeente en de Stichting Belevingstheater deden hun uiterste best om alles te regelen. Fred zou eregast worden en de bevrijdingsstoet aanvoeren. Zijn vliegtickets waren al gekocht, net als die van zijn dochter. Fred was diep ontroerd en keek er enorm naar uit om weer in ‘zijn’ Borne te zijn.
Corona

Maar toen kwam corona. Het ging niet door. Twee jaar later, toen het Belevingstheater in Oud Borne alsnog plaatsvond, was Freds gezondheid zo broos dat een reis niet meer verantwoord was. Op 2 januari 2023 overleed Fred Nachbaur op 97-jarige leeftijd.
Op 3 april is het 80 jaar geleden dat Fred zijn grote avontuur beleefde. Voor Jan Matel, destijds voorzitter van de Stichting Belevingstheater, was dit aanleiding om een blijvend eerbetoon te realiseren voor de eerste bevrijder van Borne. “De brug over de Bornsche Beek wordt op 3 april naar hem vernoemd. Enerzijds om de bevrijders te eren, anderzijds om het thema vrijheid blijvend onder de aandacht te brengen”, legt Matel uit.
Ceremonie op 3 april om 16.30 uur

Om 16.30 uur zullen historische legervoertuigen vanuit Hengelo arriveren. Het Semi Militair Tamboerkorps Liberation zal vanuit Borne marcheren en enkele nummers ten gehore brengen. Carice Baartman draagt een gedicht voor en Jan Homan zal het nieuwe naambord en informatiebord onthullen.
En zo is Fred Nachbaur dan toch een beetje terug in het plaatsje Borne, dat zo’n diepe indruk op hem heeft gemaakt. (AJ)

 

Lees ook het eerdere artikel over Fred Nachbaur en bekijk de reportage die we samen maakten met RTV Oost.